نخل امیر چخماق یک اثر تاریخی باقیمانده از دوران صفویان است. قدمت نخل امیر چخماق یزد به ۴۵۰ سال می‌رسد و در میدان امیر چخماق قرار گرفته است که یکی از جاهای دیدنی یزد می‌باشد. این اثر تاریخی را با نام نخل حیدری‌ها نیز می‌شناسند که به نوعی نماد آزادگی شهدای کربلا می‌باشد. این نخل در مراسم عزاداری محرم روی دستان ۱۵۰ نفر اطراف میدان گردانده می‌شود. نخل امیر چخماق یزد یک سازه چوبی است و طرحی شبیه به درخت سرو دارد که برای ایرانیان نماد آزادگی می‌باشد. این نخل یک اسکلت کلی دارد و نمای جلویی و پشت آن با پنجره‌های مشبک چوبی تزیین شده است. نخل میدان امیر چخماق یزد قدیمی‌ترین نخل چوبی در ایران می‌باشد.
نخل میدان امیر چخماق
قبل از اینکه درباره نخل چوبی میدان امیر چخماق صحبت کنیم بهتر است درباره آیین نخل گردانی در عزاداری محرم، اطلاعاتی به شما ارائه دهیم. نخل گردانی یکی از آیین‌های عزاداری محرم است که در استان یزد و خصوصا شهر یزد ابداع شده و همچنان اجرا می‌گردد. این سازه چوبی طرحی شبیه به سرو دارد که برای روز‌های عزاداری با پارچه نوشته‌های سیاه تزیین می‌شود. این پارچه‌ها دارای اشعاری درباره شهدای کربلا می‌باشند یا ذکر سلام روی آن‌ها نقش بسته است.
نخل‌های دیگری نیز در شهر یزد وجود دارند که برای عزاداری روز عاشورا گردانده می‌شوند با این حال نخل میدان امیر چخماق یزد، قدیمی‌ترین نخل ایران می‌باشد. گاهی اوقات برای تزیین نخل از موارد دیگری به جز پارچه نوشته‌ها و پرچم‌ها هم استفاده می‌شود. برای مثال آینه‌های کوچکی به نخل می‌بندند که نماد حجله حضرت قاسم می‌باشد. نخل میدان امیر چخماق بسیار قدیمی است برای همین سال‌ها در جای خود ثابت مانده بود که نهایتاً بعد از ۷۰ سال در ۱۳۹۶ دوباره در عزاداری محرم گردانده شد.
برای بستن پارچه‌ها و نماد‌ها، تعدادی از خدام حسینه از روز هشتم محرم شروع به کار می‌کنند. پارچه‌های مشکی آینه‌ها و نماد‌های دیگر توسط خدام تکیه به این نخل بسته می شود. ظهر روز نهم محرم نخل و تمام نماد‌های آن حاضر هستند. مردم یزد هر کدام از نماد‌هایی را که به نخل بسته می‌شوند، نشانه‌ای برای شهدای کربلا می‌دانند.
نخل گردانی در میدان امیر چخماق
همان طور که گفتیم نخل گردانی یکی از آیین‌های عزاداری در تور یزد است که با کمترین تحریف همچنان پس از قرن‌ها اجرا می‌شود. نخلی که با پارچه‌های سیاه و دیگر نماد‌ها تزیین می‌شود نمادی از پیکر امام حسین (ع) است که تشییع می‌گردد. خنجر‌ها و نیزه‌هایی که بر تن نخل دیده می‌شوند اشاره به نیزه‌ها و خنجر‌هایی دارند که در روز عاشورا، پیکر امام و یاران ایشان را هدف قرار دادند. برای گرداندن نخل میدان امیر چخماق یزد حدود ۱۵۰ نفر با استفاده از چوب‌های افقی که زیر اسکلت نخل وجود دارند، نخل را از زمین برداشته و در اطراف میدان می‌گردانند.
پس از قرن‌ها آیین نخل گردانی در یزد برای زنده نگه داشتن یاد شهدای کربلا اجرا شده است. این آیین در بین عزادارن یزدی از احترام و تقدس زیادی برخوردار می‌باشد.
بازدید از نخل امیر چخماق
برای اینکه بتوانید نخل امیر چخماق را ببینید باید به میدان امیر چخماق یزد بروید. این میدان یکی از جاهای دیدنی یزد می‌باشد که در اطراف آن بازار، تکیه و مسجد تاریخی نیز وجود دارد.
